TEE 23: Bobin

Bobin

Bobin bir iletken telin üst üste ya da yanyana sarılması ile üretilen devre elemanıdır. Bobinin birimi henry (H), simgesi ise L dir.

Bobine AC akım uygulandığında, akımın yönü sürekli değiştiğinden dolayı bobin etrafında bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan akıma karşı ek bir direnç gösterdiğinden, AC devrelerde bobinin akıma gösterdiği direnç artar. DC devrelerde ise bobinin akıma karşı gösterdiği direnç, sadece bobinin üretildiği metalden kaynaklanan omik dirençtir.

Bobinlerin üzerine sarıldığı kısma makara, mandren ya da karkas, iletken mandren üzerinde bir tur yapışına ise spir, tur ya da sarım denir. Bobin sarımlarında genellikle üzeri vernikli (izoleli) bakır tel kullanılır.

Şekil 1: Kullanılan bobin sembollleri

Şekil 2: Bobin

Bobin sarımında kullanılan bakır telin sarıldığı presbanda mandren, bazı bobinlerde mandren içinde bulunan malzemeye nüve ve sargının her bir turuna da spir denmektedir.

Örnek: Yukarıda verilen bobine kaç spir sarılmıştır?

Bobine gerilim uygulandığında spirlerden bir akım akacaktır ve bu esnada bobin etrafında manyetik kuvvet çizgileri ile belirtilen manyetik alan oluşacaktır.

Şekil 3: Bobinlerde manyetik alanın oluşumu

Bu alana giren iletken cisimler manyetik alan tarafından bobine doğru çekilirler. Bobin mıknatıslanma özelliği kazanmıştır ve bu mıknatıslanma özelliği Elektromıknatıs adını alır.

Bobinlerin etrafında oluşan manyetik alan oluşan gerilimin (AC veya DC) cinsine göre değişik özellikler gösterir.

Bobine DC gerilim uygulandığında etrafında sabit bir manyetik alan oluşur ve akıma karşı iletken bir tel özelliği gösterir.

Örnek: Yüksek frekans devrelerinde besleme gerilimi hattına seri bağlanılarak kullanılır.

Bobin uçlarına AC uygulandığında etrafında akım şiddetine bağlı olarak değişen manyetik alan oluşur. Bu esnada bobin alternatif akım değişimlerine karşı bazı özellikler gösterir. Bu yük olma özelliğine endüktans denir ve L ile gösterilir. Birimi Henry olup H ile tanımlanır. Alternatif akıma karşı göstermiş olduğu zorluğa Endüktif reaktans denir. XL ile ifade edilir. Birimi ohm' dur.

XL=2 πfl

Endüktif reaktans, kapasitif reaktans gibi frekansa bağlı olarak değişmektedir. Frekans arttığı zaman endüktif reaktans da artmakta, düştüğünde de düşmektedir. Bobin, frekansı düşük akımlara karşı az direnç; frekansı yüksek akımlara karşı fazla direnç göstermektedir.

Bobinlerin Kullanım Alanları:

Kullandığımız motorlar, röleler, solenoidler, hoparlörler, trafolar, elektromıknatıslar, indüktif metal sensörleri aslında birer bobindir.